سرم تراپی:
آب 75 درصد وزن بدن انسان را تشکیل میدهد. بیشتر آب بدن در فضای داخل سلولی و بقیه آن در فضای بیرون سلولی قرار دارد. فضای بیرون سلولی شامل رگ های خونی و فضای بین سلول ها درانسان است.
سن وجنس و چربي عواملی هستند كه بر ميزان مايعات بدن تاثير دارند درصد مايعات بدن در جوانان بيشتر از افراد پير و همچنین در مردان ببیشتر از زنان میباشد. سلول هاي چربي آب كمتري دارند به همین خاطر مقدار مايع در بدن افراد چاق نسبت به افراد لاغر كمتر میباشد.
در شرایطی که انسان دچار کاهش حجم مایعات بدن به دلایل مختلف مانند مسمومیت ها ،اسهال،ضعف بدنی و خونریزی نیاز به تزریق سرم پیدا می‌کند درجنین شرایطی باید خیلی سریع مایعات از دست رفته را با مایع درمانی تامین گردد.
موسسه گشایش با نیروهای باتجربه و آموزش دیده آماده ارسال کارشناسان خود به منزل شما جهت سرم درمانی میباشد.
انواع سرم های تزریقی :
رينگر لاكتات:
- سرم رينگر لاكتات غلظتي مشابه پلاسما ی خون انسان دارد . نكات مهم در استفاده از سرم رينگر لاكتات شامل :
- در درمان از دست دادن مایعات بدن و سوختگي ها وجايگزين کردن مايعات از دست رفته در اسهال و همچنین جايگزين کردن خون از دست رفته در شرایط اورژانس مانند تصادفات وجراحات شدید
- در نارسائي كليه نبايد استفاده شود زیرا موجب کاهش شدید سطح پتاسیم خون می‌گردد.
- در بدن انسان لاكتات به سرعت به بيكربنات تبديل میشود بنابراین نباید اين محلول را در اسيدوز لاكتيك استفاده نمود.
- تجویز همزمان این سرم با ساير داروها سازگاری ندارد وممکن است با عوارض همراه باشد.
- آموزش به بیمار در ارتباط با امکان درد و تورم در محل تزريق واطلاع رسانی آن
- به همراه بقیه محلولها در تغذيه موقتي مددجویان کاربرد دارد.
رينگر:
سرم رينگر از دسته محلول هاي الكتروليتي میباشد. با تزريق محلول هاي قند نمكي و نرمال سالين مقداري از نيازهاي تغذيه اي و الكتروليتي بيماران تامين میشود .بااین حال تزريق اينگونه محلول ها با افزایش دفع مایعات همراه است. به این ترتیب پتاسيم سرم نیز از طريق ادرار دفع می‌گردد و مددجو را در معرض کاهش سطح سرم پتاسیم قرار می‌گیرد.
سرم رينگرعلاوه بر دارا بودن سدیم وکلر به مقدار مشابه دارای مقداری پتاسیم و کلسیم با غلظت ايزوتونيك میباشد. در واقع سرم رينگر ، محلول نرمال ساليني است كه مقدار ي پتاسيم و كلسيم به آن افزوده گردیده. اگر فعاليت كليوي دچار اختلال نشده باشد اين سرم براي جايگزين كردن حجم مايعات از دست رفته مفیداست.
موارد مصرف و نكات مهم در استفاده از سرم رینگر:
- بهترین جايگزين الكتروليتها در مواردگاستروانتریت والتهابات معده وروده كه درآن از دست دادن يون كلر بیشتر از يون سديم اتفاق می‌افتد.
- در تغذيه پارنترال كوتاه مدت به همراه استفاده از ساير سرم های تجویزی
- جایگزینی کمبود مایعات ناشي از اسيدوز ديابتي
- جايگزين مناسب خون از دست رفته حين عمل جراحي در صورت فقدان سرم های مناسب تزریقی
- جهت پیشگیری از افت پتاسیم ناشي ازمایع درمانی با ساير محلول ها و هيپوكالم ناشي از تجویز ديورتيك ها
- در مواقع بروز شوكهای هيپوولمي محلول رینگر بر محلول هاي قندي نمكي تقدم دارد.
نكات پرستاري در مصرف سرم رينگر:
- ممنوعیت مصرف در نارسائي كليه
- ممنوعیت مصرف در هيپرناترمي
- جهت جبران هيپوكالمي از سرم رينگر به تنهائي نمي توان استفاده کرد وباید از محلول هاي هيپرتونيك كلرور پتاسيم با دوز تجويزي به رينگر اضافه کرد.
- ممنوعیت افزودن محلول هيپرتونيك بيكربنات سديم به داخل رينگر به دلیل تشکیل رسوب
نرمال سالین
محلول نرمال سالين یا همان سرم كلرور سديم ۹/.%معروف محلول الكتروليتي است ودر اغلب موارد از آن براي درمان كاهش حجم مايع از دست رفته استفاده می‌گردد..
نكات مهم درهنگام استفاده از اين سرم :
- در موارد شيمي درماني ۱۰۰-۵۰ سي سي محلول نرمال سالين قبل و بعد از انفوزيون داروي شيمي درماني تزريق شود.
- محلول نرمال سالین تنها محلولي است كه مي توان همراه با فرآورده هاي خوني ازآن استفاده کرد.
- در حین اقدامات درماني ومواجهه با شوك ، احياء قلبي ريوي ، كتو اسيدوز ديابتي ، آلكالوز متابوليك و کاهش حجم مایعات بدن استفاده میشود.
- جهت پرایم کردن مایع همودیالیز و جهت هواگيري و شستشوي آن.
- دردرمان آلکالوز متابوليکی به همرا ه کلرید پتاسیم استفاده میشود.
- مصرف با احتیاط این سرم در بيماران نارسائي قلبي و ادم ريوي و نارسایی كليوي به همراه احتباس سديم وافزایش میزان سدیم خون.
محلول قندي و نمكي
محلول قندی نمکی یا همان دكستروز سالين ۵% (D/S) از نظر تركيبات شيميايي دارای سرم قندي ۵% داراي گلوكز و مثل سرم نرمال سالين ۹/.% حاوي كلرور سديم میباشد..
مورد استفاده اين سرم شامل تامين انرژي و آب و الكتروليتهاي مورد نظر مددجویان، در تغذيه پارنترال و بيماران ناشتا جهت جراحی به کار می‌رود.
مورد مصرف دیگر این سرم در مسموميت ها ی مختلف میباشد.
سرم ۳/۱ ، ۳/۲
دلیل نام گذاری این سرم به این دلیل است که یک سوم حجم آن را محلول نرمال سالين و دوسوم حجم آن را محلول دکستروز یا همان قندی 5 درصد شامل میشود.
در بیماران دارای دیابت ملیتوس به دلیل دارابودن قند و كلرور سديم نسبت به دكستروز سالين ۵% مورد استفاده کمتری دارد.
در حين اعمال جراحي با انفوزیون این سرم به ویژه در کودکان از خطر احتباس سديم پیشگیری می‌گردد.
محلولهاي هيپرتونيك
محلول های قابل تزریق هیپرتونیک موجود شامل محلول دکستروز واتر 10 و20 و 50درصد ومحلول مانیتول 10 و20 درصد می‌باشند.
نكات مهم در استفاده از اين محلول ها شامل:
- تزريق دكستروز ۵۰% در مدت زمان پنج دقيقه قادر است گرفتگی های عضلاني بيماران همودياليزي و اورميك را برطرف نماید.
- براي درمان سريع هيپوگليسمي وکاهش سطح قند خون میتوان با تزريق سرم دكستروز ۵۰ درصد به شکل داخل وريدي اقدام نمود.
- ممنوعیت تزريق محلولهاي قندي هيپرتونيك در بيماراني كه دچار آنوري بوده و دياليزي نباشند.
- محدودیت تزریق محلول های قندی در بیماران با خونریزی داخل جمجمه و خونريزي اسپاينال
- جلوگیری از نشت سرم به بافت مجاور وريد چونکه موجب سفتي و نكروز بافت اطراف می‌گردد.
- تزریق آهسته محلول هاي غليظ دكستروز به دلیل امکان افزايش سطح ناگهانی قند خون و جابجائي مايعات در بدن بیمار
- استفاده ترجیحی از وریدهای بزرگ مرکزی جهت تزريق محلول هاي قندي غليظ
- استفاده از محلول دکستروز غلیظ جهت تامين نيازهاي سوخت وساز بدن
- ممنوعیت مصرف هم زمان محلولهاي قندي و ترانسفوزيئن خون مخصوصا از طريق يك ورید وكاتتر
- محلولهاي قندي فاقد الكتروليت می‌باشند و پس از تزريق ديورز ايجاد كرده و سبب هيپو كالمي و هيپو ناترمي می‌گردند . همچنین انفوزيون محلولهاي قندي منجر به كمبود ويتامينهاي گروه بی مي شود. بنابراین بهتر است در بيماران N.P.O که به مدت طولاني با محلولهاي قندي سرم درمانی می‌گردند ويتامين بی كمپلكس به محلولهاي قندي اضافه گردد.
محلول هاي جايگزين پلاسما:
دكستران:
محلول دكستران از دسته پلي ساكاريدهاي مصنوعی است كه خصوصيات كلوئيدي مشابه آلومين دارد .
موارد مصرف اين محلول عبارتست از :
- درمان كمكي در شوكهای ناشي از خون ریزی و سوختگي و جراحي
- مايع اوليه در پمپ هاي اكسيژن دهنده در گردش خون از بدن در عمل جراحی قلب
- جهت جلوگيري از ترومبوز عروق وريدي و آمبولي ريوي و در اعمال جراحي بزرگ مانند جراحي لگن
- بعنوان اولین جانشين فرآورده هاي خوني در مواقعی كه هنوز كراس ماچ خون انجام نشده است.
نكات پرستاري بهنگام مصرف دكستران:
- در صورت بروز علائم آلرژيك بایستی تزريق محلول را فورا قطع کرده و از داروهاي آنتي هيستامين بهره برد.
- ممنوعیت تزريق دكستران در بيماران با هماتوكريت كمتر از ۳۹ درصد يا دارای مشكلات انعقادي
- لزوم هیدراته نمودن بیمار قبل از استفاده از این سرم زيرا دكستران يك محلول هيپرتونيك كلوئيدي است كه آب را از فضاي خارج سلولي به درون عروق مي کشاند.
- استفاده از محلول دكستران تنها در زماني كه دسترسي به خون يا فرآورده هاي وجود ندارد مجاز است.
- لزوم نگهداری سرم دکستران در درجه حرارت ۲۵ درجه سانتيگراد به دلیل امکان تشکیل بلور در درجه حرارت پائين تر .در صورت تشكيل بلورباید سرم را داخل آب گرم قرار دهيد تا بلورها محلول گردند.
- کنترل علایم هماتمز و ملنا وهماچوری بیمار در هنگام تزریق دکسترال به دلیل کاهش تعداد پلاکت ها در هنگام تزریق محلول دکستران
- احتیاط تزریق محلول دکستران در بيماران نارسائي احتقاني قلب به دلیل احتمال كاهش پروتئين هاي پلاسما
هماكسل :
هماكسل محلولی است که از استخوان گاو نر استخراج میشود و وزن مولكولي خیلی بالايي دارد. تزريق محلول هماكسل به بیمار علاوه بر جبران پلاسما باعث بهبود گردش خون در رگ ها گردیده و از بروز ضايعات كليوي به همراه شوك پیشگیری مینماید.
موارد مصرف اين محلول به قرار زیر است :
- در موارد شوك هيپوولميك ناشي از سوختگي ، پريتونيت، گاستروآنتریت ، اغما دیابتی
- در موارد شوک هموراژیک پس از تصادفات رانندگی و خونریزی ها وبیماری های داخلی
- جهت ثابت نگهداشتن فشار خون در بی هوشی واعمال جراحی و همودیالیز
- بعنوان جایگزین مایعات بدن درمواقع تعویض پلاسما
- بعنوان جانشین پلاسما در موارد گردش خون خارج از بدن بطور مثال حین جراحی قلب باز
نکان مهم در زمینه تزریق محلول های وریدی:
- قبل از انجام فرایند رگ گیری پرستار باید دست ها را شسته و نحوه کار را برای بیمار توضیح دهید.وهمچنین مناسب ترین محل تزریق را برای بیمار گزینش نماید.
- بهتر است از وریدهای اندام های تحتانی به ویژه دست ها استفاده گردد.
- بهتر است در ابتدا نواحی دیستال ودرصورت عدم موفقیت از قسمتهای پروگزیمال استفاده گردد.
- عدم استفاده از وریدهای پا به علت خطر ترومبوآمبولی مگر در موارد ضروری
نواحی که نبایستی از آنها جهت لاین وریدی استفاده نمود به قرار زیر است :
- وریدهای دیستالی که ازقبل مورد استفاده قرار گرفته اند و دچار نشت مایع یا فلبیت گردیده اندنباید استفاده شود.
- ضایعات وریدی مانند وریدهای اسکلروز شده و ترومبوزه گردیده نباید استفاده شود.
- دستی که دارای شنت یا فیستول شریانی وریدی باشد نباید استفاده شود .
- دستی که دچار تورم و عفونت و زخم گردیده باشد نباید استفاده شود..
- وریدهای دستی که ماستکتومی شده باشد نباید استفاده شود.
- در سالمندان بهتر است از رگ گیری مناطقی که احتمال پارگی رگ وجود داردمانند پشت دست خودداری گردد.
- بهتر است محل انتخابی جایی باشد که به طور طبیعی به وسیله استخوان حمایت می‌گردد مثل پشت دست غیر از افراد مسن و یا ساعد دست
- بهتر است از دست غیر غالب برای رگ گیری استفاده گردد.
- بهتر است از وریدهای ناحیه آنته کوبیتال درگودی آرنج برای تزریق طولانی مدت استفاده نگردد زیرا درمواقع خم کردن آرنج و جابجایی آنژیوکت مناسب نیست .این عروق برای خونگیری و تزریق مقدار کم دارو مناسب هستند.
- بهتر است از اسکالپ وین جهت دسترسی وریدهای نوزادان استفاده گردد.
عوارض احتمالی تزریقات داخل وریدی:
- نشت محلول تزریقی: زمانی رخ میدهد که محلول به بافت اطراف محل تزریق وارد شود و با تورم ، رنگ پریدگی و سردی ناحیه شناخته می‌گردد و دراین هنگام امکان دارد سرعت جریان کاهش یا قطع شود. دراکثر موارد درد وجود دارد. در این مواقع باید جریان تزریق سرم قطع شده و لاین وریدی جدیدی برقرارکرد.همچنین اندام مربوطه بالاتر از سطح قلب قرار گیرد. جهت کاهش درد والتهاب در اندام مبتلا بهتر است از یک حوله گرم و مرطوب به مدت بیست دقیقه استفاده کرد.به علاوه نهادن بالش زیر دست مبتلا ی بیمار سبب افزایش برگشت وریدی و خون رسانی بهتر به عضو مبتلا می‌گردد.
- فلبیت یا التهاب ورید که از عوامل ایجاد آن میتوان به نوع کاتتر و تحریکات شیمیایی بدلیل ااضافه کردن داروها یی مانند آنتی بیوتیک ها اشاره کرد. نشانه های فلبیت میتواند درد ، ورم و قرمزی در طول مسیر ورید باشد.
- پس از ایجاد فلبیت باید اقدام به خارج نمودن آنژیوکت نمود و یک خط وریدی جدید ایجاد نمود. استفاده از کمپرس گرم و مرطوب برروی محل ضایعه موجب تسکین درد و ناراحتی بیمار می‌گردد. فلبیت به علت احتمال ایجاد لخته خون وآمبولی میتواند میتواند خطرناک باشد. جهت پیشگیری از فلبیت باید هر هفتادودو ساعت خط وریدی برقرار شده تعویض گردد.
- ایجاد عفونت به شکل موضعی یا عمومی از دیگر عوارض کاتترهای وریدی میباشد که در صورت دقت نکردن در حین برقراری و استفاده از آنها ممکن است بوجود آید.
یک پاسخ
بسیار مفید بود